Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
MERHABA ARKADAŞLAR
YÜKLEM:
Fiil cümlelerinde eylemi bildiren çekimli fiile, isim cümlelerinde ise olanı veya olmayanı haber veren ek fiil almış isim ve isim soylu sözcüklere yüklem denir.Cümlede yargıyı yüklem taşır. Bu yüzden yüklemsiz cümle olmaz.
ÖRN:
Bu sene kar erken yağdı. Kör bile düştüğü çukura bir daha düşmez.Bizi durakta çok beklediniz mi?Buralar eskiden yemyeşildi. Sebze ve meyve çok ucuzmuş. Teknolojide rahatlık var.
ÖZNE
Fiil cümlelerinde işi yapan varlıklara, isim cümlelerinde ise olan varlıklara özne denir.Özneyi bulmak için, yükleme "Kim?" ve "Ne?" soruları sorulur.Özne olan sözcükler ismin (-i, -e, -de, -den) hâl eklerini almaz, iyelik ve çoğul eklerini alabilir.ÖRN:
Babası bize çok kızgınmış. (özne iyelik eki almış)Sinekler etrafı sardı. (özne çoğul eki almış)"Genç kız, pencerenin önünde kitap okuyordu." Bu cümlede okuyordu yüklemine "Okuyan kim?" sorusu sorulduğunda "genç kız" sözleri cevap, yani cümlenin öznesi olur."Fırtınada ağaçlar devrildi." Bu cümledeki devrildi yüklemine "Devrilen ne?" sorusu sorulduğunda "ağaçlar" sözcüğü cevap, yani özne olur. Özne ikiye ayrılır:1. Gerçek Özne: Gerçek özne ikiye ayrılır.a) Açık Özne: Cümlede açık olarak söylenmiş öznelerdir:Bu sene leylekler erken geldi.Doktor hastasıyla konuşuyor,b) Gizli Özne: Cümlede açıkça söylenmeyip yüklemdeki kişi ekinden anlaşılan öznedir.(Biz) Günlerce parasız kaldık.(Siz) Yarın bizimle geleceksiniz.Yukarıdaki cümlelerde "biz" ve "siz" özneleri cümlede geçmemektedir. Biz öznesi birinci cümlenin yüklemi olan kaldık fiilindeki "-k", "siz" öznesi de ikinci cümlenin yüklemi olan "geleceksiniz" fiilindeki "-siniz" kişi ekinden çıkarılmaktadır. Bundan dolayı "biz" ve "siz" özneleri gizli öznedir.2. Sözde Özne: Kimi özneler yüklemde belirtilen işi yapmaz, yapılan işten etkilenir. Bu tür öznelere "sözde özne" denir. Sözde özne gerçekte işi yapan değildir, iş başkası tarafından yapılır.Kitaplar güzelce ciltlenmiş.Toplantıya gazeteciler alınmadı.Evin anahtarı az önce bulundu.Yukarıdaki cümleler incelendiğinde "ciltlenmek, alınmak, bulunmak" eylemlerini yapan sırasıyla "kitaplar, gazeteciler" ve "evin anahtarı" özneleri değildir. Bu eylemler başkası tarafından yapıldığından "kitaplar, gazeteciler" ve "evin anahtarı" sözleri sözde öznedir.
NESNEYüklemdeki işten veya öznenin yaptığından etkilenen öğeye nesne denir.Nesneler ikiye ayrılır:1. Belirtili Nesne: Belirtili nesne ismin -i (belirtme) hâli ekini alır, yükleme sorulan "Neyi?" ve "Kimi?" sorusuna cevap verir:Bu şairi de şiirlerini de severim.Kalemliğini masada unutmuş.Murat'ı sinemada gördüm.Sınıf öğretmenimizi bugün üzdük. 2. Belirtisiz Nesne: Belirtisiz nesne yalın hâlde bulunur, yükleme sorulan "Ne?" sorusuna cevap verir:Babası ona karne hediyesi almış.İki dilim ekmek yiyebildim.Adam, kitap okuyordu.Gelirken güzel bir araba gördük.NOT: "Ne" sözcüğü özneyi bulmak için de sorulur. Özneyi bulduktan sonra ne sorusunun cevabı cümlede varsa belirtisiz nesne olur, yoksa cümlede belirtisiz nesne kullanılmamıştır:"Süt iyice kaynadı." Bu cümlede "kaynadı" yüklemine "kaynayan ne" sorusu sorulduğunda cevap süt olduğundan ve yüklem ikinci bir ne sorusuna cevap vermediğinden "süt" sözcüğü özne olmuştur."Kedi süt içti." Bu cümlede "içti" yüklemine "İçen ne?" sorusu sorulduğunda "kedi" sözcüğü cevap olduğundan özne olmuştur. Yükleme tekrar "Kedi ne içti?" sorusu yöneltildiğinde "süt" sözcüğü cevap olduğundan belirtisiz nesne olmuştur.NOT: Bir cümlede hem belirtili, hem de belirtisiz nesnebulunmaz.İsimler nesne olabilir: Halam camları sildi.Zamirler nesne olabilir: Seni durakta bekleyeceğim.
İsim tamlamaları nesne olur: Hırsızlar kasanın yerini bulamamış.Sıfat tamlamaları nesne olur: Kirli çamaşırları makinede yıkamış.Adlaşmış sıfat nesne olur: Cimrileri kimse sevmez.Söz grupları nesne olur: Seninle barışmasını hepimiz istiyoruz.
DOLAYLI TÜMLEÇ:
Yüklemi çeşitli yönlerden tamamlayan öğelere dolaylı tümleç denir.Dolaylı tümleç olan öge ismin "-e, -de ve -den" hâl eklerinden birini alır. Yükleme sorulan "kime, kimde, kimden, neye, nereye, nerede, nereden" sorularına cevap verir.Onu kapıda karşıladık.Annesi oğluna balkondan seslendi,Kardeşimden yardım istedim.Yarın akşam sinemaya gideceğiz.Geçen hafta da okula gitmemiş.Bu çiçek her yerde yetişir.NOT: Bir varlığın ham maddesini bildiren sözcükler, "-dan, -den" hâl eklerini alarak dolaylı tümleç olursa yükleme sorulan neden sorusuna cevap verir."Baklava undan yapılır." Neden yapılır? Undan."Halı yünden dokunmuş." Neden dokunmuş? Yünden.Dolaylı tümleç olan sözcük ya da sözcük grupları:İsimler dolaylı tümleç olur: Çocuklar sokakta oynuyor.Zamirler dolaylı tümleç olur: Çocuğun parası bende kalmış. İsim tamlamaları dolaylı tümleç olur: Araba dağın yamacında arıza yaptı.Sıfat tamlamaları dolaylı tümleç olur: Karşı köyde düğün var.Adlaşmış sıfat, dolaylı tümleç olur: Yetişkinler gençlere örnek olmalı.Sözcük gruptan dolaylı tümleç olur: Soruları çözmeye birazdan başlarım.
ZARF TÜMLECİ:
Yüklemi durum, zaman, yön, soru ve miktar bakımından belirleyen öğelere "zarf tümleci" denir. Zarf tümleci yükleme sorulan "nasıl, ne zaman, ne kadar, neden (niçin)" gibi sorulara cevap verir:Yazın bu köy kuş cennetine döner. (ne zaman)Bebek beşikte mışıl mışıl uyuyor. (nasıl)Aylarca yağmur yağmamış. (ne kadar)Çalışmadığından sınavı kazanamadı. (neden-niçin anlamında olacak) NOT: Yön bildiren "içeri, dışarı, aşağı, yukarı, ileri, geri" sözcükleri ismin hal eklerini almadan yüklemi belirtirse zarf tümleci olur, bu sözcükler ismin hâl eklerini aldıklarında dolaylı tümleç olur.Çocuklar dışarı çıktı. Nereye çıktı? Dışarı. (Zarf tümleci)Çocuklar dışarıya çıktı. Nereye çıktı? Dışarıya. (Dolaylı tümleç)Masayı ileri çek. Nereye çek? İleri (Zarf tümleci) Masayı ileriye çek. Nereye çek? İleriye (Dolaylı tümleç) Zarf tümleci olabilen sözcük veya sözcük grupları:Cümlede zarf görevli sözcükler zarf tümleci olabilir: Şiiri güzel okudun.İsim tamlaması zarf tümleci olabilir: Bu konuyu akşam yemeğinde konuşuruz.Sıfat tamlamaları zarf tümleci olur: Otobüsü iki saat bekledik.Edat grupları zarf tümleci olur: Bir köşede çocuk gibi ağlıyordu.Kelime grupları zarf tümleci olur: İşe başlayınca paramı ödeyecek.İYİ GÜNLER ARKADAŞLAR
Tarih: 2016-11-21 11:28:06 Kategori: Türkçe
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Cümlenin Ögeleri Nelerdir? Nedir
YÜKLEM:
Fiil cümlelerinde eylemi bildiren çekimli fiile, isim cümlelerinde ise olanı veya olmayanı haber veren ek fiil almış isim ve isim soylu sözcüklere yüklem denir.Cümlede yargıyı yüklem taşır. Bu yüzden yüklemsiz cümle olmaz.
ÖRN:
Bu sene kar erken yağdı. Kör bile düştüğü çukura bir daha düşmez.Bizi durakta çok beklediniz mi?Buralar eskiden yemyeşildi. Sebze ve meyve çok ucuzmuş. Teknolojide rahatlık var.
ÖZNE
Fiil cümlelerinde işi yapan varlıklara, isim cümlelerinde ise olan varlıklara özne denir.Özneyi bulmak için, yükleme "Kim?" ve "Ne?" soruları sorulur.Özne olan sözcükler ismin (-i, -e, -de, -den) hâl eklerini almaz, iyelik ve çoğul eklerini alabilir.ÖRN:
Babası bize çok kızgınmış. (özne iyelik eki almış)Sinekler etrafı sardı. (özne çoğul eki almış)"Genç kız, pencerenin önünde kitap okuyordu." Bu cümlede okuyordu yüklemine "Okuyan kim?" sorusu sorulduğunda "genç kız" sözleri cevap, yani cümlenin öznesi olur."Fırtınada ağaçlar devrildi." Bu cümledeki devrildi yüklemine "Devrilen ne?" sorusu sorulduğunda "ağaçlar" sözcüğü cevap, yani özne olur. Özne ikiye ayrılır:1. Gerçek Özne: Gerçek özne ikiye ayrılır.a) Açık Özne: Cümlede açık olarak söylenmiş öznelerdir:Bu sene leylekler erken geldi.Doktor hastasıyla konuşuyor,b) Gizli Özne: Cümlede açıkça söylenmeyip yüklemdeki kişi ekinden anlaşılan öznedir.(Biz) Günlerce parasız kaldık.(Siz) Yarın bizimle geleceksiniz.Yukarıdaki cümlelerde "biz" ve "siz" özneleri cümlede geçmemektedir. Biz öznesi birinci cümlenin yüklemi olan kaldık fiilindeki "-k", "siz" öznesi de ikinci cümlenin yüklemi olan "geleceksiniz" fiilindeki "-siniz" kişi ekinden çıkarılmaktadır. Bundan dolayı "biz" ve "siz" özneleri gizli öznedir.2. Sözde Özne: Kimi özneler yüklemde belirtilen işi yapmaz, yapılan işten etkilenir. Bu tür öznelere "sözde özne" denir. Sözde özne gerçekte işi yapan değildir, iş başkası tarafından yapılır.Kitaplar güzelce ciltlenmiş.Toplantıya gazeteciler alınmadı.Evin anahtarı az önce bulundu.Yukarıdaki cümleler incelendiğinde "ciltlenmek, alınmak, bulunmak" eylemlerini yapan sırasıyla "kitaplar, gazeteciler" ve "evin anahtarı" özneleri değildir. Bu eylemler başkası tarafından yapıldığından "kitaplar, gazeteciler" ve "evin anahtarı" sözleri sözde öznedir.
NESNEYüklemdeki işten veya öznenin yaptığından etkilenen öğeye nesne denir.Nesneler ikiye ayrılır:1. Belirtili Nesne: Belirtili nesne ismin -i (belirtme) hâli ekini alır, yükleme sorulan "Neyi?" ve "Kimi?" sorusuna cevap verir:Bu şairi de şiirlerini de severim.Kalemliğini masada unutmuş.Murat'ı sinemada gördüm.Sınıf öğretmenimizi bugün üzdük. 2. Belirtisiz Nesne: Belirtisiz nesne yalın hâlde bulunur, yükleme sorulan "Ne?" sorusuna cevap verir:Babası ona karne hediyesi almış.İki dilim ekmek yiyebildim.Adam, kitap okuyordu.Gelirken güzel bir araba gördük.NOT: "Ne" sözcüğü özneyi bulmak için de sorulur. Özneyi bulduktan sonra ne sorusunun cevabı cümlede varsa belirtisiz nesne olur, yoksa cümlede belirtisiz nesne kullanılmamıştır:"Süt iyice kaynadı." Bu cümlede "kaynadı" yüklemine "kaynayan ne" sorusu sorulduğunda cevap süt olduğundan ve yüklem ikinci bir ne sorusuna cevap vermediğinden "süt" sözcüğü özne olmuştur."Kedi süt içti." Bu cümlede "içti" yüklemine "İçen ne?" sorusu sorulduğunda "kedi" sözcüğü cevap olduğundan özne olmuştur. Yükleme tekrar "Kedi ne içti?" sorusu yöneltildiğinde "süt" sözcüğü cevap olduğundan belirtisiz nesne olmuştur.NOT: Bir cümlede hem belirtili, hem de belirtisiz nesnebulunmaz.İsimler nesne olabilir: Halam camları sildi.Zamirler nesne olabilir: Seni durakta bekleyeceğim.
İsim tamlamaları nesne olur: Hırsızlar kasanın yerini bulamamış.Sıfat tamlamaları nesne olur: Kirli çamaşırları makinede yıkamış.Adlaşmış sıfat nesne olur: Cimrileri kimse sevmez.Söz grupları nesne olur: Seninle barışmasını hepimiz istiyoruz.
DOLAYLI TÜMLEÇ:
Yüklemi çeşitli yönlerden tamamlayan öğelere dolaylı tümleç denir.Dolaylı tümleç olan öge ismin "-e, -de ve -den" hâl eklerinden birini alır. Yükleme sorulan "kime, kimde, kimden, neye, nereye, nerede, nereden" sorularına cevap verir.Onu kapıda karşıladık.Annesi oğluna balkondan seslendi,Kardeşimden yardım istedim.Yarın akşam sinemaya gideceğiz.Geçen hafta da okula gitmemiş.Bu çiçek her yerde yetişir.NOT: Bir varlığın ham maddesini bildiren sözcükler, "-dan, -den" hâl eklerini alarak dolaylı tümleç olursa yükleme sorulan neden sorusuna cevap verir."Baklava undan yapılır." Neden yapılır? Undan."Halı yünden dokunmuş." Neden dokunmuş? Yünden.Dolaylı tümleç olan sözcük ya da sözcük grupları:İsimler dolaylı tümleç olur: Çocuklar sokakta oynuyor.Zamirler dolaylı tümleç olur: Çocuğun parası bende kalmış. İsim tamlamaları dolaylı tümleç olur: Araba dağın yamacında arıza yaptı.Sıfat tamlamaları dolaylı tümleç olur: Karşı köyde düğün var.Adlaşmış sıfat, dolaylı tümleç olur: Yetişkinler gençlere örnek olmalı.Sözcük gruptan dolaylı tümleç olur: Soruları çözmeye birazdan başlarım.
ZARF TÜMLECİ:
Yüklemi durum, zaman, yön, soru ve miktar bakımından belirleyen öğelere "zarf tümleci" denir. Zarf tümleci yükleme sorulan "nasıl, ne zaman, ne kadar, neden (niçin)" gibi sorulara cevap verir:Yazın bu köy kuş cennetine döner. (ne zaman)Bebek beşikte mışıl mışıl uyuyor. (nasıl)Aylarca yağmur yağmamış. (ne kadar)Çalışmadığından sınavı kazanamadı. (neden-niçin anlamında olacak) NOT: Yön bildiren "içeri, dışarı, aşağı, yukarı, ileri, geri" sözcükleri ismin hal eklerini almadan yüklemi belirtirse zarf tümleci olur, bu sözcükler ismin hâl eklerini aldıklarında dolaylı tümleç olur.Çocuklar dışarı çıktı. Nereye çıktı? Dışarı. (Zarf tümleci)Çocuklar dışarıya çıktı. Nereye çıktı? Dışarıya. (Dolaylı tümleç)Masayı ileri çek. Nereye çek? İleri (Zarf tümleci) Masayı ileriye çek. Nereye çek? İleriye (Dolaylı tümleç) Zarf tümleci olabilen sözcük veya sözcük grupları:Cümlede zarf görevli sözcükler zarf tümleci olabilir: Şiiri güzel okudun.İsim tamlaması zarf tümleci olabilir: Bu konuyu akşam yemeğinde konuşuruz.Sıfat tamlamaları zarf tümleci olur: Otobüsü iki saat bekledik.Edat grupları zarf tümleci olur: Bir köşede çocuk gibi ağlıyordu.Kelime grupları zarf tümleci olur: İşe başlayınca paramı ödeyecek.İYİ GÜNLER ARKADAŞLAR
Tarih: 2016-11-21 11:28:06 Kategori: Türkçe
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx